Ticaret Bakanlığı’nın kooperatiflere ilişkin başarılı çalışmalar yürüttüğünü ifade eden Tutdere, “Çalışma kitapçığınızı da incelediğimizde KOOP-DES başta olmak üzere birtakım çalışmaları başarıyla tamamladığınızı görmekteyiz. Kooperatiflerin gerçekten ülkemizin ekonomisi anlamında, istihdam anlamında çok önemli kuruluşlar olduğu hepimizce bilinmektedir. Ancak, Türkiye'de özellikle 4733 sayılı Yasa'da 2017 yılında yapılan değişiklikle birlikte ülkemizde ilk kez tütün üretim ve pazarlama kooperatifleriyle tanışacağız. Bu konuya ilişkin siz bir tebliğ çıkardınız. Belki Türkiye'de ilk örnekleri olacak. Şu ana kadar benim seçim bölgem olan Adıyaman'da da kooperatif kurulma çalışmaları devam ediyor ancak birtakım sıkıntılar var. Adıyaman’da 50-60 bin civarında tütün üreticisi bulunuyor, bunların hepsini tek çatı altında birleştirmek imkânsız hale gelecektir.” dedi.
Tebliğin, Kooperatifleşmenin Önünü Açacak Şekilde Yeniden Düzenlenmesi Gerekiyor
Bakanlığın 2 Temmuz 2018 tarihinde yayınlamış olduğu tebliğe ilişkin eleştirilerde bulunan Tutdere, “Mevcut durumun şu anda kooperatiflerin önünde nasıl engel oluşturduğunu ifade etmek istiyorum. Sayın Bakan, bu tebliğin 11'inci maddesinde 250 tütün üreticisinin bir araya gelerek 1 tütün üretim kooperatifi kuracağını ifade ediyorsunuz ve burada her ilçenin bir çalışma bölgesi olduğunu ifade ediyorsunuz. Ayrıca, her çalışma bölgesinde sadece 1 kooperatif kurulacak şeklinde bir düzenleme var. Kanaatimizce bu doğru değil, her çalışma bölgesinde sadece 1 kooperatifin olması hem rekabeti öldürecek hem de orada tek kooperatifle bu işlerin yürümesi imkânsız. Adıyaman merkez ilçede üretici sayısı 50-60 bin civarında. Bunların hepsini bir arada, bir kooperatif çatısı altında birleştirmek gerçekten çok zor olacak. Çünkü hem kültürel farklılıklar var hem sosyolojik farklılıklar var. Bu, binlerce insanı bir arada ticaret yapmaya zorlayacak şekilde bir düzenleme. Dolayısıyla, bu tebliğin bu maddesinin mutlaka gözden geçirilmesi, rekabeti ve kooperatifleşmenin önünü açacak şekilde yeniden düzenlenmesi gerekiyor. Burada 250 şartını yerine getiren bütün üreticilerin kooperatifi kurmanın önünün açılmasının bu alandaki kurulacak kooperatiflere yol açacağını düşünüyoruz ve bu konuda mutlaka bir düzenleme yapılması gerekiyor. Aksi takdirde bu tek kooperatif anlayışı beraberinde bir tekelleşmeyi getirecek, belli insanlar burayı ele geçirecek ve üreticiyi kendilerine bağlı hâle getirecek ve biz bu kooperatiflerden istediğimiz sonucu alamayacağız.” dedi.
Büyük Sigara Şirketlerine Karşı Tütün Kooperatiflerinin Desteklenmesi Şart
Tütün Kooperatifleri konusunda Ticaret Bakanlığının ne tür destekleri olacağını da soran Tutdere, “Tütün kooperatifleri konusunda Bakanlığınızın destek durumu ne olacak? Çünkü bu kooperatifler için tesis kurulması gerekiyor, makine alınması lazım. Çok maliyetli işler; onun pazarlanması, paketlenmesi vesairesi çok ciddi bir entegre tesis gerektiriyor. Bu nedenle bu kooperatiflerin mutlaka devlet tarafından desteklenmesi lazım. Yani gariban tütün üreticisinin bu kadar sermayeyi bulup bu kooperatifi kurması biraz imkânsız gibi görünüyor. Eğer gerekli düzenlemeler yapılmazsa, gerekli destekler verilmezse bir şekilde bu kooperatifler ölü doğmuş olacak. Bu konuda mutlaka Bakanlığın yeni bir çalışmayı yapması gerekiyor.” ifadelerini kullandı. Ayrıca, bu kooperatiflerin önündeki en büyük engel aynı çalışma şartlarının tüzel kişilere, şirketlere de tanınmış olması. Yani kooperatifi şirket karşısında koruyan hiçbir mekanizma yok, hiçbir düzenleme yok. Sadece başvuru harçlarında biraz düzenleme var ki bu da tek başına kooperatifi büyük sigara şirketleri karşısında koruyamayacaktır. Yani büyük sigara şirketleri üretim kooperatiflerinin yaşamasına izin vermeyeceklerdir. Eğer siz Bakanlık olarak bu konuda ciddi adımlar atmazsanız tütün kooperatiflerinin kurulma imkânı olmayacaktır, kurulsalar bile faaliyetlerini sürdürme şansları olmayacaktır.
Onun için, tütün kooperatifleri konusunda Bakanlığımızın ayrıntılı bir çalışma yapması gerekiyor. Bu konuda özellikle bir hassasiyet gösterilmesini biz bekliyoruz, bütün üreticiler de sizden bunu bekliyor.
TBMM Katip Üyesi Tutdere ayrıca, Tütün üreticilerinin talep ve beklentilerini detaylı şekilde konuşmak amacıyla Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan’dan randevu talep etti.
