Zatürre hastalığının, Akciğerlerdeki hava keseciklerini etkileyen ciddi bir hastalıktık olduğunu belirten Dr. Kocatürk; “Zatürrenin sebebi ise genellikle mikro organizmalarla olmaktadır. Nadiren bazen ilaçlar, bazen de kimyasal maruziyet ya da bağışıklık sistemi hastalıkları da olabilir. Öksürük ve ateş, gece terlemesi göğüste ağrı ve nefes darlığı olabilir. Tanı genelde muayene, tomografi kan ve balgam tahlili ile konulmaktadır. Tedavi ise şayet Bakteriyel sebepli ise antibiyotikler veriyoruz. Bu antibiyotikler genelde Penisilin bazlı oluyor. Ancak son zamanlarda yanlış antibiyotik kullanımının da katkısıyla penisiline karşı direnç giderek arttı. Her yıl yaklaşık 500 milyon kişi zatürre olur. Ek riski olmayan sağlıklı kişilerde zatürrenin ölüm riski %1’dir. 2 yaş altı ve 65 yaş üstündeki kişilerde çok daha tehlikeli olur. 5 yaş altındaki çocuklarda en sık ölüm sebeplerinden biridir, aşılama yapılmamış olan çocuklarda sıktır. Yetişkinlerde ise zaturreye yakalandığı için ölen hastaların çoğu yaşlı ve ek hastalığı bulunan kronik hastalıkları olanlar ya da tanı-tedavisi geç başlanan kişilerdir. Mikroorganizmalar: Bakteriler, Virüsler, Mantarlar, Prionlar ve Parazitler olarak sınıflandırılabilir. Zatürrenin en sık etkeni bakterilerdir. Bunların içinde toplumdan kaynaklanan zatürreye en sık Prömokok bakterisi neden olur. Prömokok bakterisi aynı zamanda iç kulak iltihabı, sinüzit ve menenjite de neden olur.
NE OLUYOR ZATÜRRE DE ?
Genellikle solunum yolu odaları mikrobik sıvı ile doluyor solunum yetmezliği varan durumlar gelişebiliyor. Bu durumlar olmasın diye biz hastalara ve bazı özel kişilere de özellikle aşılamayı öneriyoruz. Aşılamayı genellikle 2 tip aşı ile sağlıyoruz.
Birincisi Polisakkarid Pnömokok Aşısı (PPA), ikincisi Konjuge Pnömokok Aşısı (KPA). Polisakkarid Pnömokok Aşısı (PPA) 1977 yılından bu yana uygulanmaktadır. Ancak kısa süreli bağışıklık oluşturması , etkenle tekrar karşılanınca anemnestik yanıt oluşmaması ve tek seferde yeterli antikor yanıtı oluşturmaması nedeniyle tekrarlanması gerekir. Halen kullanımda olan ve ülkemizde de ruhsatı bulunan PPA23, 1983 yılından beri 65 yaş erişkinlere önerilen bir aşıdır.
Konjuge pnömokok aşısı ise pnömokokların saflaştırılmış kapsül polisakkaridlerinin protein konjugasyonu ile elde edilen bir aşıdır. Hücresel bağışıklığı tetikler. Sağlık bakanlığı bu aşıyı çocuklarda aşı takvimine almış durumdadır. Rutin olarak 2,4,6 ve 12 aylık olan çocuklara yapılmaktadır. Böylelikle daha önce daha sık görülen 5 yaş altı çocuk ölümleri ülkemizde dahil olmak üzere olukça azalmış durumdadır.
Ayrıca bazı sağlık sorunları olan 2 ila 64 yaş arasındaki kişiler ile 65 yaş ve üstü tüm yetişkinler için önerilir. Zatürreden korunmak için bu iki aşıyı da dikkate alıp yaptırmamız gerekiyor. Her iki aşı da ölü aşı olduğu için Zatürre aşısının mevsimi yoktur. İstenildiği zaman yapılabilir.
YETİŞKİNLERDE AŞI ENDİKASYONLARI
Zaturre enfeksiyonu ile karşılaşan hastane çalışanları, huzurevi çalışanları ve sağlık personelleri yaşa bakılmaksızın pnömokok aşısı yaptırmalıdır. Bunun dışında kronik karaciğer hastaları, kronik akciğer hastaları, tekrarlayan zatürre geçirenler, kronik damar hastaları, şeker hastaları, kronik böbrek hastaları, yaygın kanserleri olanlar, akciğer ameliyatı olanlar, dalağı alınan hastalara mutlaka bu aşıyı öneriyoruz. Yanı sıra bağışıklık sistemini etkileyen hastalıklar var. İç kulağa yerleştirilmiş iplantlar var, beyin omirilik sıvısı kaçağı olan hastalar, uzun süre kortizon kullananlar ve organ nakli yapılmış kişilere de aşı yaptırmalarını öneriyoruz.
NASIL AŞI OLMALIYIM ?
Peki nasıl yapılacak bu aşı; bilindiği üzere iki tip aşı var bunlardan Polisakkarit aşı en az 5 yıl ara ile en fazla 3 kez tekrarlanabilir. Bu aşıdan en bir yıl sonra Konjuge pnömokok aşısı (PCV13 olarak adlandırılır) aşı yapılabilir. Ancak önce Konjuge pnömokok aşısını yapmış isek en az 2-6 ay sonra diğer aşıyı yapmamız gerekiyor. Bu şekilde aşılama yaptığımız zaman ömür boyu bağışıklanmış olabiliriz ama hatırlarsanız (Polisakkarit aşının en az 5 yılda bir tekrarlanması gerektiğini söylemiştim, eğer 65 yaşınız üzerinde ise tekrarlanmasına gerek yoktur, bir kez yapmak yeterli). 40 yaş ile 65 yaş arasında iseniz 5 yılda bir tekrarlamak gerekir ancak bunu da en fazla 3 kez yapabilirsiniz.
Çocuklarda nasıl olmakta diyecek olursanız, çocuklarda Sağlık Bakanlığımız ücretsiz olarak 2 yaş altı çocuklarda 2,4,6 ve 12 aylarda yapıyor. Şayet yapamadınız atladıysanız aşılanmamış 1-2 yaş arası çocuklarda iki doz, 2 - 17 yaş arası çocuklarda bir doz aşı yapmak yeterlidir.
HANGİ DURUMLARDA AŞI YAPTIRMAMAZI LAZIM
Daha önce bir aşı yapılmış ve sonrası alerji oluşmuş ise kesinlikle aşı yaptırmamamız gerekir. Konuyla ilgili doktora müracaat etmemiz gerekir. Zaten kendi başımıza bu aşıyı yaptırmamamız lazım. Aşının yan etkisi olabilir, aşı sonrası aşı yapılan yerde ağrı, şişlik, ateş, huysuzluk, grip aşısı ile birlikte uyguluyor isek daha yüksek ateş olabilir. Özellikle çocuklarda buna bağlı olarak havale geçirilebilir o nedenle grip aşısı ile birlikte uygulanması önerilmez. Yetişkinlerde de benzer yan etkiler olabilir. Bir çoğu bir iki gün içerisinde geçer.
ZATÜRRE VE GRİP AŞISI ÖLÜM RİSKİNİ DÜŞÜRE BİLİR
Öte yandan bu konu çok araştırmaya değer bir konu olduğu için çok ciddi çalışmalar var. Bununla ilgili yeni bir ölçek yayını var Haziran 2020 yılında Chest dergisinde yayınlandı. Buna göre Zatürre aşısı ve grip aşısı, yaptırmanın Korona hastalığına karşı etkili olabileceği bildirildi. Temmuz ayında yine buna benzer bir değerlendirme yayın oldu. Burada da Zatürre ve Grip aşısının Koronavirüse karşı etkili olabileceği öne sürüldü. Ancak her iki yayın da henüz çok yeni, o nedenle bu konularda çok daha geniş çalışmalara ihtiyaç var.
Şu an itibarıyla eczanelerde ve sağlık kuruluşlarında aşı için çok ciddi bir talep patlaması var. Gerçekten de bu aşıya ihtiyacı olan, bağışıklığı olan, kronik rahatsızlığı olan, 65 yaş üstü kişiler yaptırması gerekirken, bu aşı koronadan da koruyormuş algısıyla herkesin bu aşıyı yaptırması gerekmiyor. Belirtiğim gibi bakteriyel zatürreye karşı korunmak için doktorun önermiş olduğu, ya da açıklamamızda belirtmiş olduğum gruplardaki kişilerin yaptırması uygun olur.