SANKO Fen ve Teknoloji Lisesi (FTL) 9’uncu sınıf öğrencisi Ece Güner, SANKO Koleji 11’inci sınıf öğrencisi Çiçek Dilara Kaya ve SANKO FTL 11’inci sınıf öğrencisi Elif Nida Tahaoğlu, proje danışman öğretmenleri Özgül Güner ve Neriman Ersönmez rehberliğinde “Covid-19 Tespitinde Yeni Nesil Yapay Sinir Ağı Modellemesi ile Geliştirilen Duyu Test Cihazı” geliştirerek büyük bir başarıya imza attı.
Projenin danışman öğretmenlerinden Özgül Güner, geliştirilen testin; Covid-19 hastalığının koku duyusu, tat duyusu ve tükürük içindeki amilaz enzimi aktivitesinde meydana getirdiği değişikliklerden yararlanılarak hazırlandığını söyledi.
SONUÇLAR ÇOK KISA SÜREDE GÖRÜLEBİLECEK
Çalışmada sağlıklı 100 denek üzerinde koku ve tat ayrım testi, koku ve tat tanıma testi ve tükürük içindeki amilaz aktivitesi testi yapıldığını belirten Güner, geliştirilen testle ilgili şu bilgileri aktardı:
“Öğrencilerimiz, Covid-19 hastalığının tükürük içindeki amilaz aktivitesini artırmış olabileceğini, koku ve tat duyularını ise azaltabileceğini düşünerek yazılım geliştirdi ve sonuçlar bu doğrultuda yapay sinir ağına aktarıldı. Daha sonra kişilerin testi uygulayıp sonuçları görebileceği cihaz prototipi hazırlandı. Yapay zeka verilerine göre kişilerin koku, tat ve tükürüklerinden elde edilen sonuçları cihaz ekranı üzerinden durum ‘negatif veya pozitif en yakın sağlık kuruluşuna gidiniz’sonuçlarını çok kısa sürede görebilecekleri yeni nesil bir test cihazı tasarlandı.
Kişilerin koku, tat ve tükürük enzimlerinde görülen değişikliklerin anlaşılmasının sağlandığı deney sonuçlarına göre tasarlanan Covid-19 testinde, insanların şüpheli durumlarda kullanacakları, hastalığın ilk dört, beş gününde ortaya çıkmayan öksürük, ateş, halsizlik ve eklem ağrıları gibi yoğun semptomlarından önce çok da farkına varamadıkları duyu kayıpları ve tükürük aktivitelerinden yararlanıldı. Böylece kişilerin yüksek maliyetli diğer testlere başvurmadan önce uygulayabilecekleri, şüpheli durumlardan kaynaklanan bilinmezlik stresini azaltmaya yarayan, yerel ve ekonomik bir duyu test cihazı geliştirdik.”
Projenin diğer danışman öğretmeni Neriman Ersönmez ise ‘Yapay Zeka’ teknolojilerinin hız kazandığını bu dönemde, öğrencilerini bu teknoloji ile tanıştırmak ve üretebilmelerini sağlamalarının en büyük hedefleri olduğunu vurgulayarak “Bu nedenle ürettiğimiz bir çok projede yapay zeka teknolojisini ekleyerek öğrencilerin hem çalışmalarının niteliğini yükseltmek hem de kendilerini geliştirmelerini sağlıyoruz” dedi.
Ersönmez, Covid-19 virüsünün neden olduğu hastalığın tespitinde yapay zekayı kullanarak, yüksek maliyetli ve çok kompleks cihazlara gitmeden önce uluslararası ve laboratuvarlarda kullanılabilecek veri tabanı oluşturarak yeni nesil bir standardizasyon ölçeği yapıp, literatüre bu yeni modeli kazandırmayı amaçladıklarını kaydetti.
ÖĞRENCİLERİN GÖRÜŞLERİ
Danışman öğretmenleri eşliğinde, küresel salgınla mücadeleye katkı sunacak önemli bir projeye imza atmanın gururunu yaşadıklarına vurgu yapan Ece Güner, “PCR ve antikor gibi acılı testlere alternatif olarak insanların evde daha kolay sonuç alabileceği bir test geliştirmeyi hedefledik ve başardık” diye konuştu.
Projeyi yaklaşık sekiz ayda tamamladıklarını anlatan Çiçek Dilara Kaya da “Daha hızlı ve maliyeti daha düşük bir test geliştirmek istedik. Projeye başlarken her insanın test yapması ve ulaşılabilir olması önemliydi. Geliştirdiğimiz test hızlı olmasının yanı sıra ekonomik olarak da büyük bir avantaj sağlıyor” ifadelerine yer verdi.
Projeyi geliştirmek için çalışmaları sürdürdüklerine dikkat çeken Elif Nida Tahaoğlu da şunları paylaştı:
“Gün içerisinde herhangi bir pozitif vakayla temasta bulundum mu ya da Covid-19’a yakalandım mı şüphesini gidermek için bir cihaz geliştirmek istemiştik. Danışman öğretmenlerimizin de desteğiyle geliştirdiğimiz test hem maliyet hem de hızlı sonuç alınması bakımından büyük avantajlar sunuyor.”
“Covid-19 Tespitinde Yeni Nesil Yapay Sinir Ağı Modellemesi ile Geliştirilen Duyu Test Cihazı” projesi ile TÜBİTAK 52. Lise Öğrencileri Araştırma Projeleri Bölge Yarışmasında birinci olan Ece Güner, Çiçek Dilara Kaya ve Elif Nida Tahaoğlu, 24- 28 Mayıs tarihlerinde düzenlenecek Türkiye finallerinde Türkiye birinciliği için yarışacak.
